Ethereum nedir ve ne işe yarar?

Kısa Tarihçesi;

Ethereum, 2013 yılında Kuzey Amerika Bitcoin Konferansında Vitalik Buterin tarafından tanıtımı yapılan, tüm kripto para camiasında bilinirliği olan bir para birimidir. İçinde bulunduğumuz 2021 yılı içerisinde market değeri

 olarak Bitcoin’in hemen arkasından ikinci sırada yer alır. Yaklaşık market değeri bu yazı yazılırken (Temmuz 2021), 280 Milyar dolardır.

2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından yazılan  makale ve sonrasında hayatımıza giren Bitcoin ile blok zincir teknolojisi ve mimarisini tüm dünya öğrenmiş oldu. Bitcoin temeldeki amacı de-enflasyonist bir yaklaşım ile eldeki varlıkların korunması ve arada bir kurum veya kişi olmadan ödeme sistemi geliştirmesidir. Kısaca, kişiden kişiye (P2P) para gönderim sistemi olarak karşımıza çıkar.  Blok zincir teknolojisi üzerinde çalışan Bitcoin sonrasında çıkacak olan birçok blok zincir teknolojisine ilham olmuştur.

Ethereum ise Vitalik ve arkadaşları tarafından, 2013 yılında tanıtıldıktan sonra, 2014 yılı Temmuz ve Ağustos ayında ön satışı yapılmış bir kripto paradır. 

Ethereum kripto dünyasına birçok yenilik getirmiştir. Öncelikle IDO olarak bilinen kripto paraların halka arzını başlatan sistemi ilk olarak Ethereum kendisi kullanmıştır. Ethereum bilinen aksine Bitcoin rakibi olarak ortaya çıkmamıştır. Aşağıdaki bölümlerde daha detaylı olarak Ethereum çalışma prensiplerinden ve diğer konulardan bahsedeceğiz. Bu kısımda şunu ekleyerek devam edelim;

Vitalik Buterin, kendisinin deyimi ile Kripto dünyasında, Bitcoin altın olarak sınıflandırabilir, Litecoin gümüş olarak değerlendirilir, Ethereum ise kripto dünyasının petrolüdür. Kripto para dünyasını ve blok zincir teknolojisini yukarıya taşıyan temel coinlerin başında Ethereum gelir. 

Bu bölüm ile ilgili son söz ise Bitcoin  parayı özgürleştirdi, Ethereum ise kalan her şeyi.

Ethereum Nedir?

Ethereum bitcoin ile aynı mantık ile şekillenmiş bir blok zincir teknolojisini kullanır. Klasik anlamda dağıtık defter ve merkezi olmayan verilerin tutulması ile merkeziyetsizliği sağlamış olmaktadır. Bitcoinden ayrıldığı en önemli konu ise, ethereum bir ödeme aracından ziyade bir platform hizmeti sunmasıdır. Bu ne demek peki? Ethereum üzerinde istediğiniz herhangi bir konu veya problem ile ilgili olarak ve karşılıklı anlaşma kurallarına dayalı sözleşmeler oluşturabilirsiniz demektir.

Basit örnek ile anlatımla bildiğimiz dünyadan örnek verelim, Google play store veya Apple Store Ethereum benzer özelliktedir. İkiside uygulamalar için size altyapı sağlarlar, bu platformların içinde herkese hitap eden veya birçok problemi çözen uygulamalar ve geliştiriciler vardır. Sizde bu uygulamaları ya ücret ödeyerek yada uygulama içi reklamlara maruz kalarak kullanırsınız. İşte bu platformların içindeki uygulamalar benzeri yapı oluşturduğu için Ethereum, Bitcoin, Litecoin gibi kripto paralardan ayrılmaktadır. Akıllı sözleşmeler olarak ifade ettiğimiz yapılar oluşturularak Ethereum blok zinciri üzerinde birçok işlemler gerçekleştirilebilir. Bu yapısı ile gelişime ve yeniliğe çok hale gelen blok zincir teknolojisi, Ethereum ile blok zincir teknolojisinin 2.0 olarak düşünülmektedir.

Ethereum üzerinde 3 temel işlem yapılmaktadır.

Bu yapıları kısaca anlatmadan önce,

Ethereum nasıl çalışır basitçe onu da anlatmakta fayda vardır. Blok zincir teknolojileri Bitcoin ile hayatımıza girdiğinde basit ama etkili bir önerme ile karşımıza çıkmıştır. Şeffaflık ve güvenlik, işlemi yapanlar ile işlemi denetleyenlerin hepsi tamamen şeffaf bir şekilde ve belli matematik kurallarına göre işleyişi kontrol eder ise ortada kötü niyet olsa bile herkes bu niyete ortak olamayacağı için (karmaşık işlemler nedeniyle) sistem güvenli şekilde çalışmaya devam eder. Burada sistemi ayakta tutanlara madenci denir. Bu madenciler bulundukları ağı hem yaşamasını hemde bu işlemleri karşılığında bulundukları ağın ödül coinlerini alırlar. Önemli nokta bu işlemler için zaman, para ve makine ile maliyet harcalar. PoW (Prof-of-Work). kısaca özetlemeye çalıştığım yapı PoW yapısıdır. 

Ethereum da aynı bitcoinde olduğu gibi PoW yapısının yanında PoS(Prof-of-Stake) işlem gücü yanında ağ içerisinde depozito yatırma ile ağı güvenliği arttırmaktadır. (Bu iki kavramın detaylarını sitemizde bulabilirsiniz.) Bu iki yapının melezi olarak sistemi çalıştırmak ve bunun sonucunda yeni ethereumlar ortaya çıkmaktadır. Sanılan aksine ethereum, arzı sınırsız bir kripto paradır. Fakat madencilik sonrasında ortaya çıkartılan ETH miktarı büyük kısmı gene ağ içerisinde Uygulamalar geliştirmede ve akıllı sözleşmelerde kullanıldığı piyasada ve borsalarda sayısı oldukça az konumdadır. Bu fiyatlarında pozitif yönde etki etmektedir. 

Ethereum ile akıllı sözleşmeler oluşturup ETH ağı üzerinde bir çok işlem yapabilirsiniz. Tapu kayıtlarından, tedarik zincirlerine, otomasyon sistemlerinden, alışveriş işlemlerine, takas işlemlerine kadar birçok uygulama yaratarak sistemi sorunsuzca kullanabilirsiniz.

Bitcoin ile aynı mantıkta çalıştığı için merkeziyetsiz, güvenlik ve şeffaf olduğu için sansür gibi diğer kurumların denetimi gibi durumlar söz konusu değildir. 

Blok zincir teknolojisi ile istediğin şekilde akıllı sözleşmeler ile internet üzerinden istediğiniz verilerin saklanmasını sağlayabilirsiniz.Temelde Ethereum çalışma sistemi budur.

 Şimdi ETH üzerindeki saydığımız üç temel sisteme;

1.DEFI; Decentralized Finance (Merkeziyetsiz Finans)

Aslında bu sistem bildiğimiz tüm finansal işlemlerin matematik ve algoritmalar ile tamamen otomatize ve blok zincir teknolojisi ile yeniden tanımlanmasıdır. Bankacılık hizmetleri, sigorta hizmetleri, kredi, faiz hizmetlerinin tamamı ETH altyapısı ile Blok zincir üzerinde akıllı sözleşmeler ile yaratılabilmekte ve kullanılmaktadır. Bu hizmetler aracılığıyla arada herhangi bir kurum veya kişiler olmadan kendi varlıklarımızla ilgili olarak istediğimiz tasarrufu algoritma ve matematik sayesinde yapabilmekteyiz. Bilinen dünyanın ağır hantal finansal sistemi yerine tamamen matematiğe dayalı ve anında çıkabileceğiniz bir sistem ile gelecek nesil finansal sistemin tüm altyapısını Ethereum sunmaktadır. Ethereum blok zinciri üzerinde yaratıldığı içinde tüm işlemler ve değerlemelerde Ethereum ağının coini  ETH ile yapmaktadır. Defi ile ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için, Defi Nedir? yazımızı okuyabilirsiniz.

2. NFT (Non-Fugible-Token) Değiştirilemez Elektronik Varlık

Bu kısımda diğer bir ethereum özelliği olan NFT’ler kısaca ne olduğuna bakacağız. Özellikle bu alanda geçen kısımların hepsi detaylı olarak sitemiz içerisinde diğer yazılarımızda bulabilirsiniz. Burada kısaca üzerinden geçiyoruz. NFT’ler özellikle sanat alanında ön planda olmaktadır. 2021 yılında çok sıklıkla karşılaştığımız şeylerin başında, internetteki bir resme milyon dolarlar ödedi, ya da baktığınızda basit gelen bir şeye yüzbinlerce dolar ödenmesi, peki bunları nasıl garanti altına alınmaktadır. baktığınız resme sağ tıkladığımızda biz de indirebiliyoruz.O zaman neden o kadar para veriliyor? işte bu konularda karşımıza akıllı sözleşmeler ile yaratılmış olan NFT’ler geliyor. Bunlar aslında dijital imza olarak düşünülebilir. Şuan sanatta karşımızda ama bir araba ruhsatı, tapu yada kendimizin ID numaraları hepsi birer NFT potansiyeli taşıyor işle bunun gibi değiştirilemez varlıkları da ETH altyapısı ile oluşturabiliyorsunuz.

3.DApp; Decentralized Applications (Merkeziyetsiz Uygulamalar)

Bu kısımda temelde Ethereum’un diğer coinlerden ayıran özellik, ürettiğiniz akıllı sözleşmeler ile internet dünyasında uygulamalar yaratıp tamamen farklı şeyler ortaya çıkarabiliyoruz. Örneğin Uniswap ethereum ağında üretilmiş olan bir akıllı sözleşme ile DApp uygulamasıdır, Yaptığı iş ise DEX (merkeziyetsiz borsa) hiçbir üyelik işlemine, kayda gerek olmadan sadece sözleşmeler ve cüzdan ile istediğiniz coin alıp satabileceğiniz bir uygulamadır. 

Diğer bir örneğimiz DAO Maker, IDO platformudur. Sitemizde genel bir incelemesini yayınlayacağımız bu platformda Ethereum üzerinde çalışan merkeziyetsiz bir ön satış platformudur. Buradan çeşitli problemleri çözdüğünü vaat eden bir çok token çıkmaktadır. Yatırım fonlamasında kullanılmaktadır.

Yukarıdaki verdiğimi iki örnek dışında Ethereum ağı üzerinde üretilmiş ve birçok farklı sorun veya teknoloji getirdiğini iddia eden veya gerçekleştiren, 2021 yılı için 2.185 tane token mevcuttur. Bunların ne kadarı yaşar ve gerçekten çözüm üretir mi, bize zaman gösterecektir.

Ethereum ile kripto para dünyası akıllı sözleşmeler ile tanıştı Blok zincir 2.0 ile zincirler akıllı hale getirildi.

Bitcoin, bize blok zincir teknolojisini getirdi. Ethereum ise blok zincir teknolojisine akıllı sözleşmeler ekleyerek istediğimiz işlemi yaptırabileceğimiz esnekliğe getirdi. Sonraki zamanlarda blok zincir teknolojisinde hangi sıçrayış geleceğini izleyeceğiz.

Ethereum için daha fazla detay ve gelişmelerini takip etmek istiyorsanız Ethereum 2.0 güncellemesi ve ethereum ağında yeni gelecek olan güncelleme ve yeniliklere birlikte bakacağız.