Kripto dünyasının gelişmekte olan bir diğer ilginç alanı ise elastik arz tokenleri ya da diğer adıyla REBASE yeniden hesaplama tokenleridir.
Elastik arz ya da rebase tokeneri, dolaşımdaki arzın token fiyatındaki değişikliklere bağlı olarak arttığı ya da azaldığı şekilde çalışır. Arzdaki bu artış ya da azalma, yeniden hesaplama (rebasing) adlı bir mekanizma sayesinde gerçekleştirilir. Yeniden hesaplama yapıldığında, tokenin güncel fiyatına bağlı olarak token arzı algoritmik olarak artar ya da azalır.
Elastik arz tokenleri, bazı açılardan stabil coinlere benzetilebilir. Amaç, yeniden hesaplama mekanizmaları ile hedef fiyatı yakalamaktır. Fakat sabit coinlerle arasındaki temel fark, elastik arz tokenların bu hedef fiyatı değişkenlik gösteren bir arzla yakalamayı amaçlamasıdır. Yeniden hesaplama mekanizması, dolaşımdaki token arzını belirli aralıklarla düzenler.
1 USD değerini yakalamayı amaçlayan bir elastik arz tokenımız olduğunu varsayalım. Fiyat, 1 USD’nin üzerine çıkarsa yeniden hesaplama güncel arzı artırarak tokenlerin değerini düşürür. Bunun aksine fiyat 1 USD’nin altına düşerse, yeniden hesaplama bu sefer arzı düşürerek tokenların değerini artırır.
Uygulama açısından bu ne anlama gelir? Yeniden hesaplamanın yapılması durumunda, kullanıcı cüzdanlarındaki tokenların miktarı değişir. Örneğin 1 USD fiyatı hedefleyen Rebase USD’dan (rUSD) 100 adet sahip olduğumuzu varsayalım. Sonra bu token fiyatının 1 USD’nin altına düştüğünü varsayalım. Yeniden hesaplamanın yapılmasının ardından cüzdanımızda 96 rUSD olur, fakat aynı zamanda bu tokenların her birinin değeri de yeniden hesaplama öncesine kıyasla doğru orantılı olarak artar.
Yeniden hesaplamanın ardından, birikimlerinizin toplam arza oranı değişmemiş olur. Yeniden hesaplamanın öncesinde arzın %1’ine sahipseniz, cüzdanınızdaki coinlerin sayısı değişmiş olsa bile sonrasında da arzın %1’ine sahip olursunuz. En temelde, fiyat ne olursa olsun ağdaki payınız korunmuş olur.
Yeniden Hesaplamalı Token Örneği: Ampleforth
Ampleforth, elastik arzla çalışan ilk coinlerden biridir. 1 AMPL 1 USD’lik fiyatı hedefler. Her 24 saatte bir, yeniden hesaplama yapılır.
Geyser adlı likidite madenciliği kampanyası başlatılana kadar proje pek ilgi çekmemiştir. Bu projenin yapısına dair özellikle ilgi çekici nokta, süresidir. Tokenlar, 10 yıllık bir dönem içinde katılımcılara dağıtılır. Geyser, bir DeFi projesinin likidite teşvikleri sayesinde nasıl önemli ölçüde ilgi çekebileceğinin başlıca örneklerinden biridir.
AMPL, teknik olarak bir sabit coin olsa da bu tokenın fiyat grafiği, elastik arz tokenlarının ne kadar oynak olabileceğini gösterir.
AMPL fiyatı 1 USD’yi hedefler, fakat yine de oynaklığı oldukça yüksek olabilir.
Bu fiyat grafiğinin yalnızca tek bir AMPL tokenının fiyatını gösterdiği ve arzdaki değişiklikleri dikkate almadığı unutulmamalıdır. Buna rağmen Ampleforth, oldukça oynaktır ve bu da onu riskli bir coin haline getirir.
Elastik arz tokenlarını piyasa değeri bazında grafiğe dökmek daha mantıklıdır. Tek bir birimin fiyatı o kadar da önemli olmadığı için piyasa değeri, ağın büyümesine ve ağa gösterilen ilgiye yönelik daha iyi bir göstergedir.
Elastik Arz Tokenlarının Riskleri
Elastik arz tokenları çok riskli ve tehlikeli yatırımlardır. Yalnızca ne yaptığınızı tam olarak biliyorsanız bu tokenlara yatırım yapmalısınız. Unutmayın ki yeniden hesaplamanın yapılmasının ardından elinizdeki tokenların miktarı değişeceği için fiyat grafiğini incelemek pek de işinize yaramayacaktır.
İyi yönden bakarsak bu tabi ki kazançlarınızı da artırabilir, fakat diğer yandan aynı şekilde kayıplarınız da yükselebilir. Fiyat düşerken tekrar hesaplama yapılırsa, yalnızca fiyatın düşmesinden dolayı para kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda her yeniden hesaplamanın ardından daha az sayıda tokene da sahip olursunuz.
Elastik arz tokenlerini anlamak zor olabileceğinden, bunlara yatırım yapmak muhtemelen çoğu kişinin zarar etmesine neden olacaktır. Yalnızca, altta yatan mekanizmayı tam olarak anlıyorsanız elastik arz tokenlarına yatırım yapmalısınız. Aksi takdirde, yatırımınızın kontrolü sizde olmaz ve bilgiye dayalı kararlar alamazsınız.
Sonuç
Elastik arz tokenları, DeFi’nin izlemeye değer inovasyonlarından biridir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi bu coin ve tokenlar, bir hedef fiyatı yakalamak için arzlarını algoritmik olarak değiştirebilir.
Elastik arz tokenları yalnızca ilginç bir deney mi, yoksa büyük oranda ilgi çekecek ve kendi hedef kitlesini yaratabilecek mi, bunu yanıtlamak zor. Fakat bu fikri ileri taşımayı amaçlayan yeni DeFi protokol tasarımlarına ilham olduğu da kesin.
