Gizliliğe öncelik veren bir gelecek inşa etmeyi amaçlayan Manta Network’ün kullandığı ZKP yönteminin temel bir parçası olan zkAddress’lerden bahsedeceğiz.
Manta Network’ün ZKP ile tüm ekosisteme gizlilik getirmeyi amaçlayan bir proje olduğundan bahsetmiştik. Manta Web3’te kullanıcıların gizliliğini koruma adına ZKP – Zero Knowledge Proof – Sıfır Bilgi Kanıtlarını kullanır. Özellikle Web3’ün benimsenmesi arttıkça, gizliliğin yalnızca “olması iyi bir şey” değil, bir zorunluluk olduğuna inanıyor.
Eğer Manta’yı daha önce hiç duymadıysanız Manta Network Nedir? yazımızı mutlaka okumanızı tavsiye ediyoruz.
Günümüz dünyası blokzincir teknolojisi ile daha çok merkeziyetsiz oluyor. Ancak mevcut Web 3 dünyasındaki en büyük sorunlardan biri mahremiyet eksikliğidir. Halka açık bir defterde işlem göndermek, Twitter üzerinden para göndermek gibidir. Herhangi bir alışveriş sonrası para transferi gerçekleştirdiğinizde cüzdan adresiniz açığa çıkar ve blok tarayıcı üzerinden tüm mal varlıklarınız ve hareketleriniz görülebilir. İşte Manta; insanların gizliliğini ortadan kaldıran bu durumu ZKP yöntemiyle tam gizli hale getirerek çözüyor. Manta uygulamaları ile cüzdan adresinizi biriyle paylaşmanız halinde bile o kişi sizin varlıklarınızı ve hareketlerinizi asla takip edemez.
Peki Manta bunları nasıl yapıyor? İşte bu yazıda sizlere basit olarak bu vizyonu aktarmak istiyoruz. Manta; bu vizyonu gerçeğe bir adım daha yaklaştırmak için iki temel kavram sunuyor: zkAddresses ve zkAssets yani zkAdresler ve zkVarlıklar
zkAssets Nedir? zkVarlıklar Nedir?
zkAssets; gizlilik, bütünlük ve erişim politikasının sıfır bilgi kanıtlarıyla korunduğu yeni bir kripto varlık sınıfıdır. Mevcut kripto varlıklarıyla karşılaştırıldığında (sahip oldukları tek seçenek tamamen halka açık olmaktır), zkAssets varlık sahiplerine gizlilik getirir, aynı zamanda denetim ve katılım düzenleme uyumluluğunun elde edilmesini kolaylaştırır. Aşağıdaki özelliklere sahiptir:
- zkAsset’ler, değiştirilebilen ERC-20 veya değiştirilemeyen ERC721 ve ERC1155 yani NFT formatlarında olabilir.
- Kullanımdan önce şifrelendiğinden zincir üstünde tamamen gizlidir.
- Vasiyetlendirme yapılır. Yani token sahibi dilediği kişiye token bilgilerini sunabilir. Bunu yaparken de diğer varlıklarını gizlemeye devam eder. Çünkü onlara şifreleme metodunu değil şifrelemenin sonucunı sunar.
- Yapılandırılabilir Varlık İlkeleri ile zkAsset’lerin görüntülenmesine imkan verilebilir. Örneğin KYC tamamlayanlar gibi.
Yapılandırılabilir Varlık İlkeleri
Coin sahipleri, harcama gizli anahtarını ifşa etmek zorunda kalmadan varlık işlem geçmişini denetçilere ifşa edebilir. Varlık sahipleri ayrıca sıfır bilgi kanıtları kullanılarak doğrulanabilecek varlık bilgilerini seçici olarak ifşa edebilirler.
zkAddress Nedir? zkAdresler Nedir?
Bir zkasset’e bu özellikleri katmak için her tokene zkaddress tanımlanması gerekmektedir. Bu adresler coinlerin / varlıkların gizliliğinin temel anahtarıdır ve 3 parçadan oluşur.
- Harcama Gizliliği
- zkAddress / zkadres
- Görüntüleme anahtarı
zkAddress Sistemi: zkAssets için ortak anahtar altyapısı
ZkAddresleri blok zincir üzerinde bakıldığında görülebilir ancak gönderici veya alıcı görüntüleme anahtarını gözlemciye sunmadıkça içeriği tamamen gizlidir. Her adres, tek bir görüntüleme anahtarına karşılık gelir. Görüntüleme anahtarı, bir adresin harcama sırrını sızdırmadan tüm harcama geçmişini ifşa etmenize olanak tanır.
Polkadot/Ethereum’un kullandığı genel adresler ile zkAddress ‘ler arasındaki fark nedir?
zkAddress (ve bununla ilişkili harcama sırrı ve görüntüleme anahtarları), yalnızca zkAssets’e hizmet eder. Görüntüleme anahtarlarını desteklemek ve sıfır bilgi kanıtı oluşturmayı verimli hale getirmek için farklı bir kriptografik yapı kullanır. Bu nedenle, zkAssets’i desteklemek için mevcut Ethereum veya Polkadot genel adresleri kullanılamaz. zkassets’ler sadece zkaddress’ler ile kullanılabilir. Manta; bu sebeple kendi cüzdan uygulaması MantaPay’i kullanıma sürüyor.
MantaPay Nedir?
Kısaca MantaPay; zkassetlerin saklanmasını ve transferini sağlayan cüzdan uygulamasıdır.
MantaPay, coin transferleri arasındaki bağlantıyı korumak için zkSNARK kullanan UTXO tabanlı özel bir ödeme protokolüdür. Diğer gizlilik temalı projelerden farklı olarak (zCash, Monero) MantaPay ile tüm coinlere gizlilik getirilebilir. Şimdilik, MantaPay tüm Polkadot/Kusma değiştirilebilir coinlerini desteklemektedir. İlerleyen dönemde blok zincirler arası köprülerin oluşturulmasıyla MantaPay, daha fazla coini destekleyecek. Örneğin aşağıdaki görselde gördüğünüz gibi Bob 10 DOT coine sahip ve bunları göndermeden önce pDOT’a yani p: Privacy – Gizli, Polkadot coine dönüştürüyor. Ardından bu pDOT’ları gönderiyor. Alıcı pDOT’ları anahtarıyla açıyor ve DOT olarak kullanıma devam ediyor. Bob cüzdan adresini ifşa etmeden transferi gerçekleştirdiği için takip edilemez oldu. Alıcı da Bob gibi diğer varlıklarının görüntülenmesine imkan vermemiş oldu.
MantaPay’in kullanıma sunulmasıyla birlikte, Kusama/Parachain varlıklarınızı zkAssets’e dönüştürebilir ve zkAssets’i zkAddress’ler arasında aktarabilirsiniz. Bu, zkAssets’i Web3 dünyasına getirmenin en önemli ilk adımıdır. Ayrıca ilerleyen dönemde MantaPay bir saklama ve transfer protokolünden daha da fazlası olacak şekilde büyütülecek. Manta ekibi, 2022’nin başından itibaren, zkAssets’e programlanabilirlik ve birleştirilebilirlik kazandıran zkAssets programlama katmanını geliştirmeye başladı. Çok uzak olmayan bir gelecekte, geliştiriciler MantaPay/zkAssets/zkAddress’i kullanarak zkApps’ler oluşturabilecek. Böylece Manta üzerinde birçok DeFi, Oyun, DAO ve benzeri uygulama üretilebilecek.
Sizler de zkadresleri kullanmamızı sağlayacak MantaPay 1. Adım; Trusted Setup etkinliğinde yer alabilirsiniz. Tam gizliliğe giden bu yolda oldukça önemli bir kilometre taşı olan bu testnete aşağıdaki videoyu izleyerek katılabilirsiniz. Dünyayı değiştirmeye hazır mısınız?
