Cosmos Network, ekibin kendi tanımıyla;
“Yeni bir token ekonomisinin temelini oluşturan bağımsız, ölçeklenebilir ve birlikte çalışabilir blok zincirlerinden oluşan merkezi olmayan bir ağdır.”
Cosmos ekosisteminin odaklandığı kısım, birlikte çalışabilirlik ve ölçeklendirme olarak ön plana çıkıyor. Sloganları ise “The Internet of Blockchains” yani blok zincirlerin interneti; Cosmos Network’ü daha iyi anlayabilmek için önce yapısına bakalım.
Cosmos Network’ün Temellleri
Temelde üç katlı bir yapı karşımıza çıkıyor;
- Application,
- Consensus,
- Networking katmanları,
En üst katmanı ilerleyen kısımda detaylarına gireceğiz. Uygulamaların veya farklı blok zincirlerin bağlandığı katman olarak karşımıza çıkacak, Application kısmını, bağlantı uçları olarak düşünebilirsiniz.
Gelelim diğer katmana;
Consensus bölümü; Ağın düzgün ve birlikte çalışabilmesi için en önemli katmanların başında gelir. Cosmos Network, Bizans Hata Torelansı(BFT) fikir birliğini kullanır. Bu consensus modeli Bitcoin dahil birçok büyük projede kullanılan fikir birliği modelidir. Bizans Hata Torelansı(BFT) problemini çözmek için Blok Zincir Mutabakat Algoritmaları devreye girer. Bu da bizi, sık sık duyduğumuz Proof Of Work ve Proof of Stake kavramlarına götürür. Cosmos Consensus bölümünde, bu problemi çözmek için Proof of Stake çözümü kullanarak, consensus modelini yaratmıştır.
Networking; yada bağlantı katmanında, consensus mekanizmasını çalıştırabilmek için ağdaki tüm node’lar yani ağın çalışmasını sağlayan bir çeşit madenciler birbiriyle iletişim halindedir. Bu da ağın merkeziyetsiz olmasını ve fikir birliğine varmasını sağlar.
Cosmos Network’ün kalbi olan Tendermint; Consensus ve Networking kısımları birleştirilerek oluşturulur.
Cosmos Network’ün kalbi Tendermint
Yukarıda kısaca özetlediğimiz Consensus ve Networking yapılarını bir araya toplayarak, hem BFT problemine çözüm sunuyor, hemde node’lar yani ağın çalışması ve blok üretiminden sorumlu kişiler veya kurumların bir arada çalışmasını sağlayarak yatay olarak zincirin korunmasını sağlıyor. Tendermint sayesinde, zincire atak olduğunda bile düzgünce çalışmasına devam edebilmesini sağlayan Fikir birliği modeli olarak ortaya çıkıyor.
Buraya kadar biraz kafa karıştırıcı gelebilir. Günlük hayatta şuna benzetebiliriz. Hepimiz mobil telefonlar kullanıyoruz. Tendermint mobil telefonlardaki Android veya IOS gibi işletim sistemi olarak düşünebilirsiniz. Üzerinde yüzlerce farklı uygulama ve isteği çalıştırabilecek temel yapımız. İşte Cosmos Network’ün çalışabilmesi için bu yapı gerekli..
Şu ana kadar Atom coinden bahsetmediğimizi fark etmişsinizdir. Cosmos Ekosisteminin Native token’i olarak karşımıza çıkacak. Sırası var, Atom coin’e de geleceğiz, ama önce birlikte Cosmos ekosistemini inşaa ediyoruz.
ABCI (Application BlockChain Interface)
Blok zincir uygulama arayüzü olarak çevirebileceğimiz ABCI, Tendermint ile yapılacak uygulamaları birbirine bağlayacak olan durum makinesi olarak karşımıza çıkıyor. Cosmos Network’ün güvenliği, ölçeklenebilirliği ve hızından faydalanmak için, Cosmos Network’e katılacak tüm projelerin bu ara yüz ile Tendermint katılması gerekiyor. Yani anlayacağınız dilde söylersek ağa katılabilmek için priz görevi gören yapılara ABCI diyoruz.
Şimdi, Cosmos Network’de yapımız son olarak bu şekli aldı.
Blok zincir’in internetini inşaa ettik, sıra geldi uygulamaları ve diğer kısımları buraya nasıl entegre edebileceğimize? En üst katmanda istediğin dil (Go, Rust, C++ vs.) ile uygulama geliştirebilir ve bunu Cosmos’a bağlayabilirsiniz.
Tabii ki bu sistemin Native tokeni olan Atom bu sisteme ilk katılan proje olarak karşımıza çıkıyor.
Cosmos SDK Nedir?
Tendermint alt yapısını kullanarak, üzerine inşa edeceğimiz uygulamaların hem Tendermint ile uyumlu hem de Cosmos ile bağlı ve etkin şekilde iletişim halinde olmasını sağlayan Software Development Kit (SDK) yani yazılım geliştirme kiti olarak çevirebileceğimiz kavram Cosmos SDK’dır.
Cosmos SDK kullanarak kendi uygulamasını yapan bir geliştirici; kendi state machinelarını (durum makinelerini) geliştirerek ABCI protokolü aracılığıyla Tendermint’e veya başka bir consensusa istedikleri zaman yapılarını bozmadan bağlanabilir. İstedikleri uygulama dili ile uygulamalarını yazabilirler ve uygulamalarını daha sonra karşılaşacakları gereksinimler karşısında yenileme yapabilirler. Tabii ki Cosmos SDK kullanmadan tamamen kendi Developer Kit’lerini yazarak, Tendermint bağlanabilirler.
Cosmos Network üzerinde geliştirilen blok zincirler güvenliği Tendermint ve Cosmos’a emanet ederek, ölçeklenme ve hız gibi diğer kısımlara odaklanabilirler. Buda son kullanıcı için daha rahat uygulamalar geliştirebilecekleri anlamına geliyor. İşte bu nedenle, Tendermint’in sunduğu güvenliği ve Cosmos’un ekosistemindeki diğer uygulamalar ile iletişime geçerek bir “HUB” veya “ZONE” olmasının en önemli modülü “IBC” dir. Güzel güzel gidiyorduk nereden çıktı bu IBC?
Kısaca ne olduğuna bakalım;
Nedir Bu IBC?
Blok zincirlerin interneti kavramını yerine oturtabilmek için, blok zincirler arasındaki iletişime bakmamız gerekiyor. IBC (Inter-Blockchain Communication) Blok zincirler arası iletişim olarak çevirebiliriz. Burada Cosmos SDK ile oluşturulmuş blok zincirlerin birbirleriyle iletişimi ifade etmektedir. IBC, diğer ağlardaki köprüler ile karıştırılabilir. Temelde blok zincir köprülerine benzese de tamamen farklı protokoller aracılığıyla çalışır.
“Trustless” yapıda ve üçüncü taraf uygulamalarına gerek olmadan, Cosmos SDK ile yapılmış ve Tendermint alt yapısını kullanan iki heterojen blockchain ağı arasında birlikte çalışabilirliği ve veri aktarımını sağlayan birbirlerine bağlı bir ağlar bütünü oluşturmanın ilk adımı IBC protokolü sayesinde atılmış olur.
Bu kısma kadar geldiyseniz, artık elimizde blok zincirleri birbirine bağlayan Cosmos Network ve bunların birbiriyle veri alışverişi yapabilmesini sağlayan IBC protokolünü, kavramışsınız demektir.
Blockchain interneti fikri, basit her bir blok zincirini doğrudan IBC bağlantıları aracılığıyla birbirine bağlamaktır. Bu yaklaşımda temel sorun, ağdaki bağlantı sayısının blok zinciri sayısı ile ikinci dereceden artmasıdır. Ağda 100 blok zinciri varsa ve her birinin birbiriyle bir IBC bağlantısı sürdürmesi gerekiyorsa, bu 4950 bağlantıdır. Bu durum hızla kontrolden çıkar. Bunu çözmek için Cosmos, iki blok zinciri sınıfına sahip modüler bir mimari önerir:
Cosmos Network HUB ve ZONE
HUB; amacı Zone’ları birbirine bağlarken, bağlantı sayısını sınırlandırmak ve Zone’lar arasında çift harcama saldırılarını önlemek olan bir blok zinciridir.
ZONE; Cosmos Ağı’ndaki uygulamaya özel blok zincirlerdir. Genellikle IBC aracılığıyla Hub’lara bağlanarak birbirleriyle iletişim kurabilirler. Bir Zone, bir Hub ile bir IBC bağlantısı oluşturduğunda, Hub’a bağlı olan diğer tüm Zone’lara otomatik olarak erişebilir (veri gönderebilir ve alabilir).
Sonuç olarak, her Zone’un yalnızca sınırlı sayıda Hub ile sınırlı sayıda bağlantı kurması gerekir. Hub’lar ayrıca Zone’lar arasında çifte harcamayı önler. Bu, bir Zone’un bir Hub’dan bir token aldığında, yalnızca bu tokenın başlangıç Zone’una ve Hub’a güvenmesi gerektiği anlamına gelir. Cosmos Network’te başlatılan ilk Hub, Cosmos Hub’dır.
Eveet Sonunda Cosmos Hub ile Atom coin’e geldik.
Peg Zone
Tendermint Olmayan Blockchain Ağları Arasında Bağlantı Kurma;
Buraya kadar anlattığımız yapı Cosmos Network ve içindeki yapının nasıl çalışacağını bize söylüyor. Peki, diğer ağları Cosmos Network’e nasıl bağlayacağız? Hedefimiz Blok zincirin İnternetini yaratmak. Aslında her türden blok zincir Cosmos Network’e bağlanabilir. Burada en önemli ağlardaki consensus yapılarıdır. Fast-finality Chain ve Probabilistic-Finality Chain. Fast-finality consensus algoritmasını kullanan blok zincirler, IBC protokolü ile hızlı şekilde Cosmos Network’e bağlanabilirler. Probabilistic-Finality consensus kullanan projeler ise Peg Zone denilen bağlantı blok zincileri ile ağa bağlanabiliyorlar.
Cosmos Network’de tüm bu yapıların çalışabilmesi ve güvenlik katmanlarında diğer ağların Tendermint güvenliği devredilebilmesi için Cosmos Hub ve onun token’i olan ATOM’a ihtiyaç var; Cosmos Network’ün çalışma sistemini ve gelecekte bizleri nelerin beklediğini ekosisteme bakarak değerlendirebiliriz.
Oldukça büyük bir ekosisteme sahip olan Cosmos, diğer ağlarla bağlantı ve kendi içerisinde blok zincirdeki farklı özellikleri, barındırıyor. Büyük bir ekosistem olması nedeniyle birçok farklı özellikteki uygulamaları üzerine çekmeye devam ediyor. Özellikle merkeziyetsiz Finans ve diğer ağlardaki DEFI projeleri ile bağlantıları gelecekte, ağlar arasında borç alıp verme ve tüm işlemleri tek bir ağ üzerinden yönetme kabiliyeti veriyor. Cosmos Network adım adım Blok zincirlerin interneti olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.
ATOM Coin;
Adı: Cosmos
Sembol: Atom Dolaşımdaki Miktarı: 307 Milyon
Ağ üzerinde kilitli Miktar: 204 Milyon
Maksimum Arzı: Sınırsız.
Tüm zamanların en yükseği (ATH): $44,70
Tüm zamanların en düşüğü (ATL): $1,13
Kripto paralar sıralamasında 2022 Eylül ayı itibarıyla, 24 sırada ve toplam market hacmi ise. 3,7 milyar dolar. Ekosistem içindeki tüm büyük kripto para borsalarında listelenmiş projedir.
Atom’un ön satış ve ilk halka arz turları 2017 Ocak Seed(Tohum) turunda adedi %5,08’i 0,025$’dan 2017 Ocak Stratejik satış turunda %7,03’ü 0,08$’dan 2017 Nisan ICO yani halka %67,86 adedi 0,10$’den satışı gerçekleşmiştir.
Yorumlar (2)