İnternetin evrimindeki farklı aşamalar, kullanıcı deneyiminde belirgin gelişmeler sağlamıştır. Örneğin, internetin veya web 1.0’ın ilk aşamaları yalnızca bilgi sağlayan statik web sayfalarını içeriyordu. Ardından dünya, internetin web 2.0’a dönüşmesine yani sosyal medya sitelerinin ön plana çıkmasına tanık oldu. Şimdilerde ise, internet hizmetlerinin odak noktası daha çok kullanıcıların içerik oluşturmasına izin vermek oldu. Bu da kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğin büyümesi ve çoğalması anlamına gelmektedir.
Bugün, web 3.0 ‘ın gelişi, merkeziyetsiz bir web’in başlangıcını ifade ediyor. Az sonra web3 için ZKP yani Sıfır Bilgi Kanıtları ‘nın önemini ve yeni nesil web çözümlerinden bahsedeceğiz. Web3 için ZKP ‘lerin kullanım örneklerinin yanı sıra sıfır bilgi kanıtlarının çalışması ve bunların farklı özellikleri hakkında bilgileri de edineceksiniz.
Web 3.0’ın Arka Planı
Kullanıcı tarafından oluşturulan içerik kavramı, web 2.0 çözümleriyle kullanıcı deneyiminde önemli gelişmelere katkıda bulunmuştur. Web 2.0’da internetin en önemli varlığının veri olduğu anlaşılmıştır. Kullanıcılar, çevrimiçi hizmetlere erişim karşılığında kişisel bilgilerini paylaşmak zorundadır. Ancak kullanıcıların kişisel verilerine yönelik sayısız saldırı örneği, kullanıcıların kişisel bilgilerinin hiçbir zaman tamamen güvenli olmadığını göstermektedir.
Web3; egemenlik, değişmezlik ve merkeziyetsizlik gibi avantajlarıyla geldi. Veri bütünlüğü sorununu çözmeyi başardı mı? Hayır. Tüm sorunların kökü veridir. Veri ihlallerini veya sızıntılarını önlemek için internet üzerinden görünmez bir veri akışı oluşturmaya yardımcı olabilecek bir çözüm ihtiyacı doğdu. Sıfır bilgi kanıtlarının web 3.0 için önemi, blok zincirlerde veri uzlaşması durumlarında anlaşılmaktadır.
Web3’te Zero Knowledge Proof’ların Gerekliliği
ZKP ‘ler yani Sıfır bilgi kanıtları; görünmez bir veri akışının güvencesini sağlar. İnternetin önceki sürümlerine göre yapılan iyileştirmelerin yanında web3’te gizlilik için ZKP ‘lere ihtiyaç duyulmuştur.
Gerçek WEB3’e erişmek için internetin önceki sürümüne göre iyileştirmeler getirmek gereklidir. Aynı zamanda web3, internetteki ek işlevlere erişim kapsamını da açabilir. Daha fazla kullanıcı web3 devrimine katıldıkça, kötü niyetli insanlar veri güvenlik açığı için daha fazla nokta bulacaktır.
Kullanıcılar, çözümlerin kişisel verilerini riske attığını tespit ederse web3’ü kabul eder mi? Web3 ve geleceği için sıfır bilgi kanıtının önemi burada başlıyor. ZKP , iki farklı tarafın hiçbir şey ifşa etmeden bilgi alışverişinde bulunmasına yardımcı olan bir şifreleme aracı olarak hizmet eder. Örneğin, postanıza erişmek için şifrenizi kullanmanız gerekmez. Peki gizlilik nasıl olacak?
ZKP – Sıfır Bilgi Kanıtları Nedir? Yazımız İçin Tıklayınız!
Şifreler ve kullanıcı kimlik bilgileri, internet güvenliğinin temelindeki en önemli unsurlardır. Şifreleri denklemden çıkarmanın hiçbir yolu olmadığından web3’ün evrimi için gizlilik ve dolayısıyla sıfır bilgi kanıdı gereklidir. İnternetin temel yapısı kapılı bir topluluk gibidir. Anahtarı, yani şifreyi girersiniz ve topluluğa, yani çevrimiçi hizmete erişim kazanırsınız. Web2’nin genişletilmesi, doğrulama için kimlikler gibi parolaların dışında iyileştirmelere yol açtı. Ancak, şifre ile ilgili bilgiler aktarım sırasında müdahaleye açıktır ve kullanıcının hesabını tehlikeye atabilir. Devreye sıfır bilgi kanıtları girer ve kullanıcı bilgileri için koruma güvencesi sunar.
ZKP ‘ler – Sıfır Bilgi Kanıtları ‘nın Çalışması
ZKP ‘lerin temel tasarımı, kriptografiktir ve doğası gereği tamamen matematiksel denklemlerden ibarettirler. İnternet hizmetlerine erişimin yaygın bir örneğini düşünerek ZKP çalışmasını anlayabilirsiniz. Pasaport numaranızı çevrimiçi hizmetler aracılığıyla bilet rezervasyonu için verirseniz, yaş ve ev adresi gibi kişisel bilgilerinizi riske atmış olursunuz. Ancak ZKP ile herhangi bir bilginizi paylaşmadan işleminizi tamamlayabilirsiniz. İlerleyen ZKP yani sıfır bilgi kanıdı metodu ile doğrulayıcının yani karşınızdaki muhattabın güvenilir olmadığı senaryolarda bile işlemlerinizde güvenliğinizi sağlayabilirsiniz.
Web3 için Zero Knowledge Proof Ne Kadar Etkilidir?
Bir ZKP tasarımında bazı önemli parametreleri izlemelisiniz.
- Sağlamlık
Web 3.0 için sıfır bilgi kanıtının ne olduğunu doğrulamanın en önemli yönü, ZKP ‘lerin sağlamlık özelliğidir. Örneğin, bir ifade yanlışsa, doğrulayıcı başka hiçbir şekilde ikna edilemez.
- Eksiksizlik – Tamlık
Bütünlük özelliği, sınırlı tarafların herhangi bir süreçte yer almasını da sağlar. İlgili tüm tarafların gerekli özeni göstermesi gerektiği anlamına gelir. Sonuç olarak, dürüst doğrulayıcı, herhangi bir dış yardım olmadan verilerin kimliğini doğrulayabilir.
- Sıfır Bilgi
Doğru bir ifade olması durumunda, doğrulayıcı, kanıtlayıcının doğru bir ifade sunduğu gerçeğinin ötesinde başka hiçbir bilgiye erişemez. Doğrulayıcı, kanıtlayıcıdan ifadeler talep edebilir ve olasılıklı doğası, doğrulayıcının bilgileriyle ikna edilmesi gerektiğini ima eder.
Web3 için ZKP’s – Sıfır Bilgi Kanıtları Kullanım Alanları
Blok zincir
Blok zincir teknolojileri, veri gizliliğinden ödün verilmesine rağmen, merkeziyetsizlik ve değişmezlik güvencesi vaat etmektedir. Blok zincir ağlarındaki denetim izleri ve işlemlerin şeffaflığı, sınırlı mahremiyet durumu yaratmaktadır. Çünkü yapılan tüm işlemler ve gönderimler 3. kişiler tarafından izlenebilir.
Buna rağmen blok zincir teknolojisinin web3’ün temel unsurlarından biri olduğunu unutmamak gereklidir. Web3 için ZKP ‘nin önemine, blok zincirindeki mahremiyet kriterlerini arttırmaya hatta tam gizliliğe giden yolda ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, kripto para birimi Zcash ve Manta Network zk-SNARK şifrelemesinden yararlanır. Yaptığınız işlemler, alıcı ve gönderici adresleri, gönderilen miktar gizli kalmaktadır. Zcash’de sadece kendi coini transfer edilebilirken Manta Network’de önce Polkadot ekosistemindeki tüm coinler ardından bütün kripto paralar ağ köprüleri vasıtasıyla gönderilebilecek.
Manta Network Yazımız İçin Tıklayınız!
Blok zincir için ZKP ‘lerin diğer popüler kullanım durumları, Katman-2 zk-Rollup’lar ile yapılabilir. Rollup’lar ana blok zincirlere bağlanan ve iş yükünü hafifleten; hafifletirken de tam bir uyum yaratabilen blok zincirlerdir. Zk-SNARK’lar, bilgilerin eksiksiz bir şekilde şifrelenmesini sağlarken doğrulamaya yardımcı olur ve yalnızca geçerlilik için gereken bilgileri ortaya çıkarır.
Sıfır bilgi kanıtları web3’te veri güvenliği için farklı yöntemlerle umut verici avantajlar sunabilir. Örneğin, ZKP ‘ler öncelikle kimlik doğrulama amacıyla geliştirildiğini görebiliriz. Kimlik vb. kişisel bilgilerinizi paylaşmadan kendinizi doğrulayıcıya ispat edebilirsiniz.
Nesnelerin İnterneti – IoT
Web3’ün evrimi için sıfır bilgi kanıtlarının önemi, IoT’nin artan kullanımını sebebiyle de artmaktadır. Nesnelerin İnterneti giderek dünya üzerinde hakimiyet kazanıyor ve senkronizasyonun önemli rollerine hizmet ediyor. Aynı zamanda, bulut depolamada IoT için güvenlik açığını kıramazsınız. IoT gibi hassas sistemler söz konusu olduğunda ZKP ’ler herhangi bir ihlal olmadan sorunsuz bilgi akışı sağlamaya yardımcı olabilir.
Yorumlar (3)