Bu yazıda lider merkeziyetsiz borsa dYdX ‘in diğer borsalardan farkları nelerdir ve neden daha çok tercih edilmektedir, kısaca bunlardan bahsedeceğiz.
Öncesinde bilmeyenler için çok kısa dYdX ‘den bahsedelim.
2017’de piyasaya sürülen dYdX, Ethereum blok zincirindeki akıllı sözleşmeleri kullanarak sürekli sözleşme ticareti sunan DEX yani merkeziyetsiz bir borsadır. Platform; erken dönem kullanıcılarına 2021yılı Eylül ayında binlerce dolar değerinde airdrop dağıtarak müthiş bir işe imza attı ve bir anda tüm ilgiyi üstüne topladı.
dYdX hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız “dYdX Nedir?” yazımız burada
dYdX Ne Sunar?
dYdX, 20x’e kadar kaldıraçla Ethereum (ETH), Bitcoin (BTC) ile birlikte 35’den fazla kripto paranın sürekli sözleşme ticaretini destekler. Borsa sizlere içeriye soktuğunuz coinlerinizin USD karşılığının 20 katına kadar işlem açma olanağı tanır. Merkezi borsalardaki gibi, kullanıcılar piyasa emirleri, limit emirleri ve stop emirleri verebilirler. Sürekli sözleşme ticaretinde, kullanıcılar vadeli işlem sözleşmesi ticaretine benzer şekilde Long veya Short pozisyonlar tutabilir. Vadeli işlem sözleşmelerinin aksine, sürekli sözleşmelerin belirli bir son kullanma tarihi yoktur. Sonuç olarak, kullanıcılar pozisyonlarını istedikleri kadar tutabilirler. Genel olarak, bir kullanıcı, gelecekteki bir fiyat artışı beklentisiyle sözleşmeleri satın alarak long / uzun pozisyon alır. Buna karşılık, bir kullanıcı, fiyat düşüşü beklentisiyle sözleşmeleri satarak ve daha düşük bir fiyattan geri satın alabilmek suretiyle short / kısa pozisyon alır.
dYdX %5 Komisyon İndirimi ile İşlem Yap
dYdX Nasıl Çalışır?
Çoğu DEX gibi, dYdX de akıllı sözleşmeler kullanır. Kullanıcılar platformda üçüncü şahıslar veya aracılar olmadan işlem yaparlar. Yani borsadaki fonlar %100 kullanıcı kontrolü altındadır. Akıllı sözleşmeler ile kullanıcılar, herhangi bir zamanda bir eşleşme beklemeye gerek kalmadan para yatırma, çekme ve trade işlemleri yapabilirler.
dYdX ‘in Diğer DEX ‘lerden Farkı Nedir?
dYdX hibrit bir borsadır, yani işlem için merkezi ve merkezi olmayan bileşenleri birleştirir. dYdX, merkeziyetsiz borsaların güvenlik ve şeffaflığını, merkezi borsaların hızı ve kullanılabilirliği ile sunmayı amaçlar. Merkezi özellikleri, sipariş defterini ve eşleşen motor hizmetlerini içerirken, merkeziyetsiz bileşenler için akıllı sözleşmeleri içerir.
En popüler iki DEX olan Uniswap ve SushiSwap’in aksine dYdX; bir AMM yani otomatik piyasa yapıcı ile çalışmaz. Bunun yerine dYdX, merkezi borsalarda yaygın olarak kullanılan sipariş defterlerini kullanır. Geliştirme ekibine göre platform, kripto para dünyasındaki geleneksel piyasa yapıcılarının aşina olması sebebiyle tercih ediyor. Ek olarak, dYdX kurucusu Antonio Juliano, sipariş defterlerinin AMM’lerden daha verimli olduğunu ve AMM’lerle aynı seviyede likidite elde etmek için daha az fon gerektirmesi sebebiyle tercih ettiklerini belirtiyor.
Ethereum’un üzerine kurulu başlayan platform ardından Şubat 2021’de Ethereum Layer 1’deki kalıcı sözleşme ticaretini Layer 2 ölçeklendirme çözümüne taşıdı. Bu hamle, DeFi’yi rahatsız eden düşük işlem hızları ve yüksek gas ücretlerinden kaçınmak için yapıldı. StarkWare ile dYdX, birden çok işlemi bir araya toplayarak ölçeklenebilirliği arttıran ZK-Rollup‘ları kullanarak kendi Katman 2 protokolünü oluşturdu.
Katman 1’deki Kripto Fiyatları Hesaplaması
Katman 1’deki coin fiyatlarını belirlemek için dYdX, farklı fiyat oracle’larına güvenir. ETH ve BTC fiyatları MakerDAO (DAI) V2 Oracle Sistemi kullanılarak elde edilmektedeydi. LINK’in fiyatı, ChainLink (LINK) oracle sistemi aracılığıyla elde edilir. USDC’nin fiyatı doğrudan USD fiyatına sabitlenir.
Katman 2’deki Kripto Fiyatları Hesaplaması
Katman 2’de coin fiyatları için dYdX, Stark imzalarıyla uyumlu bir sistem uygular ve StarkWare, ChainLink ve Maker oracle ekipleriyle işbirliği yapar. Oracle’dan alınan fiyatlar bu tür imzalar kullanılarak doğrulandığında, platform işlemin onaylanmasını beklemeye gerek kalmadan bunları hemen kullanır. Bu Katman 2 çözümü, fiyat güncellemelerinin hızını artırır.
dYdX Komisyon Geri Ödemesi
dYdX platformunda işlem yapan her kullanıcı için geçerli oldukça kullanışlı bir komisyon ücret sistemi var. Son 30 günde işlem hacminiz eğer 100.000$’ın altında ise tüm işlemlerinizde “0” komisyon ücreti ödüyorsunuz. Üstünde olması halinde de bu kez Komisyon Geri Ödeme havuzuna dahil oluyorsunuz. Her 28 günde bir 2,87 milyon adet DYDX token komisyon ödeyenlere ödedikleri işlem ücretlerinin tüm ücretlere oranlanmasına göre dağıtılıyor.
DYDX Token Tutanlara İndirim
DYDX token sahipleri, ne kadar çok DYDX coin tutarlarsa alım satım ücretleri için komisyon indirimi kazanırlar.
Kullanışlı Mobil Uygulama
dYdX kullanımı oldukça basit bir mobil uygulamaya sahiptir. Masaüstü bilgisayarlarda yaşayacağınız deneyimin aynısını sunabilen uygulama şu an için sadece IOS uyumlu telefonlarda mevcut ancak ilerleyen dönemde Android uyumlu versiyonunun geleceğini de biliyoruz. Son bir gelişme olarak da Swap modu kullanıma sunuldu. Dileyen kullanıcılar tüm işlemleri takas tipinde alım satım yaparak gerçekleştirebilir.
dYdX Swap Modu Nedir? videomuzu buradan izleyebilirsiniz
Alım Satım
Talimatlar; kullanıcılar, likidite sağlayıcıları veya piyasa yapıcılar tarafından Alım Satım kenar çubuğunu kullanılarak veya API ile programlanabilir bir şekilde verilebilir. dYdX şu anda borsa tahtaları için gözetimsiz, zincir içi talimat bağlama ve zincir dışı düşük gecikmeli eşleştirme motoru kullanan hibrit bir altyapı modelinden yararlanıyor. (Az önce bahsettiğimiz hibrit altyapı)
Kullanıcılar ve piyasa yapıcılarının önündeki giriş engellerini azaltarak uzun vadede sürdürülebilir bir şekilde katılım göstermelerinin ve likidite sağlamalarının önünü açıyor. Likidite sağlayıcılar bir alım satım talimatı gönderdiğinde ve bu talimat eşleştirildiğinde, bağlama işlemi deterministik bir şekilde yapılır.
Gözetimsiz
dYdX ile her zaman fonlarınızın mutlak kontrolüne sahip olursunuz. Özel anahtarlarınızı saklayan merkezî bir aracı yapısı bulunmaz. Fonlarınız dYdX üzerinde oldukları sürece her zaman akıllı sözleşmeler ile güvence altına alınır.
Sözleşme Denetimleri
Akıllı sözleşmelerin güvenliğini son derece ciddiye alan dYdX; bu süreçte zorlu iç testler gerçekleştirdi ve sistemlerimizin kapsamlı denetimlerini yapmaları için en iyi güvenlik firmaları ile anlaştı. Sözleşmeler ve güvenlik denetimlerinin hepsi açık kaynaklıdır ve herkes tarafından incelenebilir.
2. Katman Denetimlerde Sürekli Varlık Protokolü
Akıllı sözleşmeler PeckShield tarafından bağımsız olarak denetlendi.
DYDX Coin Nedir?
1 Ağustos 2021’de dYdX, yönetişim coini DYDX’in lansmanını yapmıştı. Toplam arzı 1 milyar adet olan coin beş yıl içinde kademeli olarak piyasaya sürülecek. Beş yıl sonra dYdX, topluluğu katkılarından dolayı ödüllendirmek ve her zaman yeterli DYDX token bulunmasını sağlamak için her yıl %2’lik bir enflasyon oranı uygulayacak.
DYDX coin sahipleri, Layer 2 protokolünde teklif etme ve oylama hakkına sahiptir. Topluluk hazine fonlarının tahsisini belirleyebilir, yeni coin listeleri için oy kullanabilir ve risk parametrelerini değiştirebilirler.
DYDX Coin hakkında daha detaylı bilgi için yazımız
dYdX ‘in Geleceği Nedir?
Uniswap, Eylül 2020’de UNI yönetişim tokeni ve likidite teşviklerini başlattıktan birkaç gün sonra TVL’sini ikiye katlamıştı. DYDX coin de az önce bahsettiğimiz airdrop ile müthiş bir iş yaptı. Attığı bu ilk adım ile piyasada güzel bir yer edindi ve farkındalık sağladı.
Takip eden aylar içerisinde merkezi borsalarda yaşanan hırsızlık, batma, manipülasyon gibi sansasyonlar sayesinde merkeziyetsiz finansın önemi anlaşıldı. İnsanların CEX ‘lerden DEX ‘lere kaçışlarının ilk adresi dYdX oldu.
Bugünlerde borsayı kullanıyorsanız eğer aslında verisyon 3’ü kullanıyorsunuz demektir. Ancak platform v3’ü sonlandırıp v4’e geçişi çoktan planladı bile. Peki neden v4 gerekiyor?
dYdX; v3 ile halen tam olarak istenilen merkeziyetsizliği sağlamadığını belirtiyor. Çünkü; sipariş defteri ve eşleştirme motoru için şimdilik merkezi sistemlere güveniyor. Ekip; mevcut L1 veya L2’lerin hiçbirinin birinci sınıf bir sipariş defterini ve eşleştirme motorunu çalıştırmak için gereken verimin yakınında bile yaklaşılamadığını düşünüyor.
Ekip mevcut ve yaklaşmakta olan teknolojileri kaçırmamak; platformu mükemmele yakın hıza çıkarmak için en iyi merkeziyetsiz protokolün Cosmos üzerinde oluşturabileceğini düşündü. Böylece 2023 yılı 2. çeyreğinde protokol V4’e geçerken Cosmos ağına taşınacak.
2023 yılında karışılacağımız bir başka yenilik de vakfın çalışma mekanizması ile ilgili. dYdX Foundation, dYdX DAO için kısa vadeli bir yol haritası yayınladı ve dYdX topluluğuna sundu.
V4’ün piyasaya sürülmesinin ardından protokolün verimli bir şekilde yönetilmesi için, dYdX DAO’nun mevcut yapısının ve operasyonlarının geliştirmesi gerekiyor. dYdX DAO, yakın gelecekte, her biri dYdX protokolünün temel işlevsel alanları üzerinde çalışan ve nihai olarak dYdX topluluğuna karşı sorumlu birkaç özerk subDAO’dan (alt DAO) oluşacak. Tüm bunlar için ek bir subDAO’nun oluşturulması öngörüldü. Adı Operations – Operasyonlar subDAO‘su. Topluluk; sunulan bu teklifi %95 ile onayladı. Böylece topluluk; dYdX protokolü ile ilgili kararlar alma yetkisine sahip olacak ve dYdX DAO, dYdX protokolünün arkasındaki itici güç olacak.
V4 ile ilgili daha detaylı bilgi için yazımız
Sonuç
2023 yılı başta dYdX olmak üzere tüm merkeziyetsiz finans yani DeFi için önemli bir yıl olacak. 2022 yılının sonlarına doğru merkezi borsaların yaşadığı sorunlar ve güven kaybı devam ettikçe DeFi platformlarına milyonlarca dolar aktı ve akmaya devam edecek. İlerleyen yıllarda DeFi’nin geleneksel finans teknolojisinin yerini alacağını biliyoruz. Ve bu sürenin düşünüldüğü kadar uzun ve sürecin zorlu olmayacağını düşünüyoruz. İnsanlar merkeziyetsizliğe ihtiyaç duyacak ve kendiliğinden bu değişim gerçekleşecek. Devamlı yenilikçi ve gelişme yönlü çalışmalar gerçekleştirdiğinden dYdX bu göçten en büyük payı kapmaya devam edecektir. Çünkü insanlar güvenle trade etmek istiyor ve ayrıca varlıklarının kontrolünün kendisinde olmasını istiyor. Senin paran, senin cüzdanın mottosunu asla unutmayın.
Yorumlar (2)